ŞƏFA ƏLİYEV,

Sumqayıt Dövlət Universitetinin "Dünya iqtisadiyyatı

və marketinq” kafedrasının professoru, iqtisad elmləri doktoru,

UNEC Qarabağ İqtisadi Araşdırmalar Mərkəzinin Rəhbəri

Laçın Azərbaycanın strateji ərazi vahidlərindən biridir və 1923-cü ildə şəhər statusunu almışdır. 1930-cu ildə isə Laçın inzibati rayonu təşkil olunduqdan sonra Laçın şəhəri onun mərkəzi statusunu daşımışdır. Laçın zirvə mənasını daşıyır və bu zirvə Qarabağ sıra dağlarının cənub-şərqindədir. Laçın mərdlik, igidlik və qəhrəmanlıq dastanları ilə zəngin olan bir diyardır, məkandır. Təəssüf ki, 18 may 1992-ci ildən ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunan Laçın 30 ilə yaxın dağıdılmış və viran edilmişdir, işğalçı ermənilərin tapdaqları altında qalmışdır. Müzəffər ordumuz Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi altında 2020-ci ildə torpaqlarımızı işğaldan azad etdilər və Laçın bir müddət sonra, yəni razılaşdırılımış sazişə əsasən 26 avqust 2022-ci ildə Azərbaycanın nəzarətinə keçmişdir.

Qeyd edə bilərik ki, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə ən gec bərpa və quruculuq işləri aparılan inzibati ərazilərdən biri Laçın şəhəri olmasına baxmayaraq, burada Böyük Qayıdış prosesləri sürətlə reallaşdırılmış və həyata keçirilmişdir. Laçında sözün əsl mənasında həyat qaynayır və dirçəlir, Laçın şəhərinin hər qarışında onun əzəli sahiblərinin nəfəsi duyulmaqdadır. Son bir neçə ay ərzində Laçın fasiləsiz rejimdə fəaliyyət göstərən nəhəng tikinti meydançasına bənzəyir və bunlar artıq öz bəhrəsini verməkdədir.

Hazırda Laçın intensiv olaraq yüksəliş dövrünü yaşamaqdadır. 2023-cü il may ayının 28-də doğma yurdlarına qayıdan laçınlılara dövlət başçısı tərəfindən evlərinin açarları təqdim olunmuşdur. Şəhər günü qeyd olunana kimi artıq minə yaxın Laçınlı öz doğma şəhərində məskunlaşmışlar. 2023-cü ilin sonuna qədər isə Laçın şəhərində 900 ailənin yaşayışı üçün mənzillər və müvafiq infrastruktur hazır olacaqdır. Əlamətdar haldır ki, bir neçə həftədən sonra yeni istismara verilmiş 1 nömrəli Laçın şəhər tam orta məktəbində dərslər başlayacaqdır və bunun üçün müasir, kreativ texnologiyalar əsaslı orta məktəb binası istismara verilmişdir. Laçın şəhərinin sosial infrastrukturu, kommunal xidmətlər sistemi və obyektləri qısa müddət ərzində formalaşdırılmışdır və hazırda şəhərdə normal yaşayışa imkan verir.

Qeyd edək ki, Laçın şəhərinin intensiv olaraq dirçəldilməsi məqsədilə bir sıra strateji obyektlər tikilməkdədir və bir-birinin ardınca analoji obyektlərin dövlət başçısının və I vitse prezidentin - iştirakı ilə açılış və yaxud təməlqoyma mərasimləri keçirilir. Avqustun 25-də Laçın sənaye zonasında mebel fabrikinin açılışı buna əyani sübutdur. Belə ki, əhalinin doğma yerlərinə qaytarılması ilə yanaşı, həm də sənaye infrastrukturu yaradılır, yeni iş yerləri ərsəyə gətirilir və ümumilikdə Laçın şəhərinin və Laçın rayonun sosial-iqtisadi inkişafına əsaslı zəmin formalaşadırılır. Aqrar sahənin, tütünçülüyün, turizmin, xidmət sahələrinin inkişaf etdirilməsi maksimum prioritetlik təşkil edir. Avqust ayının 25-də prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyevanın iştirakı ilə Laçın şəhərinə yaxın ərazidə mehmanxana kompleksinin təməlqoyma mərasimi keçirilmişdir. Laçında Beynəlxalq Hava Limanının 2025-ci ildə istismara verilməsi gözlənilir. Bu hava limanı 1800 metr dəniz səviyyəsində hündürlükdə inşa olunur və postsovet məkanında ən yüksək dağlıq ərazidə yerləşən hava limanlarından biri olacaqdır. Eyni zamanda bir neçə istiqamətdə avtomobil yolları layihələrinin reallaşdırılması, xüsusilə Kəlbəcər-Laçın avtomobil yolunun sürətli tikintisi tezliklə bu ərazilərdə sosial-iqtisadi inkişafa yeni təkan verəcəkdir.

Laçın şəhərinin intensiv bərpa edilməsi və yüksək texnologiyalar əsaslı müasir şəhərə çevrilməsi ümumilikdə Laçın rayonunun daha sürətlə bərpa olunmasına, iqtisadiyyat quruculuğunun gücləndirilməsinə müsbət təsir göstərəcəkdir. Belə ki, Laçın rayonunun işğaldan azad olunmuş digər ərazilərlə birləşdirən bir neçə yol layihələrinin icra edilməsi, mürəkkəb relyefə malik olan ərazilərdə tunellərin tikilməsi, yeni yolların salınması son nəticədə regionda inteqrativ proseslərin sürətlənməsinə və müəssisələr şəbəkəsinin yaradılmasına, əhalinin məskunlaşmasına əlavə stimul yaradacaqdır.

Yaxın illərdə bununla bağlı biz daha cəsarətli addımların atılmasının, əhalinin məskunlaşması baxımından daha intensiv tədbirlərin görülməsinin və Böyük Qayıdışın sürətləndirilməsinin şahidi olacağıq. Digər tərəfdən, Laçın rayonun kənd və qəsəbələrində yaşayan insanların əzəli məşğulluq istiqamətləri bəllidir. Burada əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi aqrar sektor, əsas etibarilə kənd təsərrüfatının bir sıra seqmentləri, o cümlədən texniki bitkilərdən olan tütünçüyün və həmçinin heyvandarlığın inkişafı üçün güclü imkanlar vardır. Təbii resursların bolluğu və iqlim müxtəlifliyi, heyvandarlığın inkişafından ötrü tələb olunan resurslar, otlaqlar, bütün bunlar hesab edirik ki, ölkədə heyvandarlığın inkişafında yeni imkanların formalaşdırılmasına və daha yüksək keyfiyyətli heyvandarlıq məhsullarının istehsalına şərait yarada bilər. Həm də əhalinin məşğulluğu baxımından, öz doğma yurdlarına qayıdan insanların məşğulluğu nöqteyi-nəzərindən burada iqtisadiyyat sahələrinin mümkün olan yeni formalarının yaradılması diqqət mərkəzində saxlanılmalıdır.

26 avqust 2023-cü ildə Həkəri çayının sahilində keçirilən "Laçın şəhəri günü” bayram tədbirində çıxış edən ölkə prezidenti İlham Əliyev qeyd etmişdir ki: "...Bu gün isə artıq dirçələn Laçın, dirçələn Qarabağ, dirçələn Şərqi Zəngəzur bizim gücümüzü göstərir və onu göstərir ki, biz istədiyimizə hər zaman nail oluruq”. Bu baxımdan əminliklə deyə bilərik ki, Laçın yaxın perspektivdə regionda Azərbaycanın dövlətçilik maraqlarının və milli təhlükəsizliyinin qorunmasında əhəmiyyətli əraziyə çevriləcək, bunlarla bərabər Laçın dünyanın ən gözəl, cazibədar və füsunkar şəhərlərindən biri olacaqdır.