Rəhman Orxan: Cocuq Mərcanlı yox, Yeni Mərcanlı !
MƏRCANLI KƏNDİNƏ BU "COCUQ" ADINI KİM YAPIŞDIRIB?
"COCUQ Mərcanlı" nə deməkdir? "Yeni Mərcanlı" demək olmazmı?
İşğal altında olan 1000-ə yaxın kəndimizdən cəmi biri azad edilib ki, onu da "cocuq Mərcanlı" adlandırırıq. Anlamaq olmur: nəyə görə bu kəndin adını "cocuq"luqla bağlamaq lazımdır? Lap tutaq ki, bu, o kəndin "dədə-baba" adıdır. Bu o deməkdirmi ki, işğaldan azad olunan yeganə kəndimizi yenə də "cocuq" adlandırmalıyıq? Axı, bu adla dilimizi yaxşı bilən düşmənlərimizin kinayəsinə, rişxəndinə səbəb oluruq, gülüş hədəfinə çevrilirik. Deməzlərmi ki, nə böyük iş görüblər, cəmi bir "cocuq" kənd azad ediblər.
...Bir-neçə günün söhbətidir. Sərnişini olduğum avtobus dayanacaqlardan birindən aralanarkən pəncərədən yol boyu tay-tuşları ilə oynaya-oynaya qaçan uşaqlardan birinin səsini eşitdim: "çubuş Mərcanlı". Bilmədim, bu, onun ağlına, dilinə hardan gəldi. Əlbəttə, çox ağır idi bunu eşitmək. Böyüklərin əhəmiyyət verməli, yol verməli olmadıqları məsələyə görün 9-10 yaşında bir uşaq necə kinayə ilə diqqət çəkirdi. Niyə dilçilərimiz ilk gündən bu məsələni başlı-başına buraxdılar? Axı, söhbət ilk azad edilmiş kənddən gedir...
Bilənlər bilir, bilməyənlərin isə diqqətinə çatdırmaq istəyirəm ki, 1961-ci ilin aprelində kosmosa ilk kosmonavt göndərilərkən iki namizəd nəzərdə tutulmuşdu - Yuri Qaqarin və Qerman Titov. O vaxt SSRİ rəhbəri olan N.Xruşşova həmin kosmonavtların adlarını təqdim edəndə o, kəskin etirazla demişdi ki, biz kosmosa adı almanların adı ilə eyni olan Qerman adlı birisini ilk Sovet kosmonavtı kimi kosmosa göndərə bilmərik, ilk kosmonavtın adı əsl rus adı olmalıdır.
İndi bəyənmədiyimiz o rus rəhbəri milli baxımdan ad məsələsinə belə ciddi yanaşmışdısa. biz niyə ilk azad olunmuş kəndimizi bütün dünyaya "cocuq" kimi təqdim edirik?
Bir az keçmişə qayıdaq və görək bu "cocuq" adı hardan və necə yarana bilərdi? Bunu nəinki 99 faiz təxminlə, hətta 100 faiz dəqiqliklə bilmək çətin deyil. Belə ki, Cəbrayıl rayonunda Böyük Mərcanlı adında böyük bir kənd olub (yenə də var, ancaq "neytral" zonada qalıb). Lakin, görünür ki, orda kənd camaatı ilə nə isə bir narazılığı, konflikti olan (bəlkə də örüş yerinə və s. görə) 5-10 ailə həmin Mərcanlıdan bir az aralıda özlərinə yeni məskən salıblar. Ora da ilk vaxtlar cəmi 5-10 evdən ibarət olduğuna görə kimsə kinayə ilə, lağla (axı, biz başqalarına lağ eləməyi yaxşı bacarırıq!) kənddən küsüb gedənlərə acıq vermək üçün o balaca yaşayış məskənini qəsdən "Cocuq Mərcanlı" adlandırıb. Və o kiçik kəndin adı elə-belə də qalıb.
Başqa bir dəqiq misal - yaxın keçmişin faktı. Mənim böyüyüb, boya-başa çatdığım Şəki rayonundakı doğma Sarıca kəndimiz tədricən böyüdükcə magistral yolun o biri tərəfində də çoxlu evlər inşa edildi. Və kiminsə dili dinc durmadı, kəndin o hissəsini "Cırdaxana" adlandırdı. Bugünədək də el arasında ora elə o cür də çağırılır.
Məlumdur ki, respublika səviyyəsində yer adlarının - şəhər, qəsəbə, kənd, dağ-dərə, çay və s. adların dəyişdirilməsi, yenilənməsi ilə məşğul olan bir dövlət komissiyası var. Məhz həmin komissiyanın qərarı ilə Aşağı Ayıblı (yəqin ki, Eyyublu olub, ancaq
qocaların dili ilə təhrif olunaraq Ayıblıya çevrilib), Yuxarı Ayıblı kimi kəndlərin, Vartaşen, Qutqaşen və s. kimi rayon mərkəzlərinin adları yeniləri ilə əvəz olunub.
Təklif edirəm ki, azad olunmuş ilk və yeganə kəndin adının daha yaxşı səslənməsi üçün ya elə Mərcanlı, ya da daha qürurla Yeni Mərcanlı adlandırılsın. "Cocuq" sözü nə bizə, nə də yenidən salınmaqda olan Mərcanlı kəndinə yaraşmır!
Azad olunmuş kəndimizin adı həm xalqımızın, həm də özünün adına layiq olmalıdır!