1988 -ci
il 27-29 fevral tarixində baş verənlər Azərbaycan
tarixi səhifəsinə Sumqayıt hadisələri kimi qara hərflərlə yazıldı. Bu hadisələrdən
28 il ötməsinə baxmayaraq gözümün önündə cərəyan edən hadisələri çox aydın
xatırlayıram. Ayın 27-də evimizdə xeyir iş var idi. Bacıma nişan gəlmişdi. Bir
ayağım evdə, digəri isə meydanda idi. Şəhər tamamilə nəzarətsiz buraxılmışdı. Ermənistandan
gələn qaçqınlar şəhərə axışmaqda davam edirdilər. Üstüaçıq yük maşınlarında isə
xüsusi qruplar meqafonlarla əhalini iğtişaşa, erməniləri qırmağa sövq edirdilər.
Bu adamların kimliyi barədə isə həqiqətləri səhəri gün şahidi olduğum hadisə ilə
öyrəndim.Gecə səhərə qədər yatmadıq. Səhər tezdən isə təhsil aldığım Neft Kimya
İnsitutunun Sumqayıt filialına yollandım. Səhər tezdən İnstitutun qarşısına
çoxlu sayda insanların toplandığıını gördüm. Hələ də üstüaçıq maşınlarda sumqayıtlıları
qisas almağa səsləyən çağırışlar edilirdi.
İnstitutun qarşısına yığışan insanlarla ünsiyyətə girdim. Açığını deyim
ki, onların antropoloji quruluşu məndə ilk şübhəni yaratdı. Fərqli insanlar
idilər. Yekəpər olmaqla yanaşı, dilimizdə ləhcə ilə danışırdılar. Özlərini isə Ermənistan
qaçqını kimi qələmə verirdilər. İnstitutun
qarşısındakı yolda isə qara rəngli QAZ-24 markalı avtomobillərdə qara
"layka" plaşlılar var-gəl edirdilər və zaman -zaman bunları daha
aktiv olmağa məcbur edirdilər.O zaman
İnstitutun həmkarlar ittifaqının sədri Tirmə xanım (hazırda 3nömrəli məktəbin direktoru işləyir) təxribatçıları
institutun içərisinə buraxmamaq üçün kişi dəyanətilə sinəsini qabağa vermişdi.
Bu zaman QAZ-24 maşınından bir neçə nağara gətirdilər və nağaraçalanlar qəhrəmanlıq
ritmləri ifa edərək kütləni və həyətdə olan tələbələri cuşa gətirməyə
başladılar. Vəziyyət gərginləşirdi.
Təxribatçılar içəri daxil olaraq erməniləri
öldürəcəklərini deyirdilər. Bu zaman biz institutun arxa qapısından rus və erməniləri
qaçırtmağa nail olduq.Təxribatçılar bunu anladıqdan sonra daşla girişin pəncərəsini
sındırdılar. Biz də sonda razılaşdıq ki, bir neçə nəfər içəri girsin və
auditoriyalara baxsın. Təbii ki, içəridə artıq olmayan qeyri millətləri tapa
bilmədilər. Bundan sonra isə onlar tələb etdilər ki, tələbələr onlara qoşulsun
və meydana gedilsin.
Bizim tərəfdən komsomol fəalımız İmamverdi Azərbaycan
bayrağını əlinə götürüb bunların qabağına düşdü. kütlə ilə bir az getdikdən
sonra bizim tələbələr qrupdan ayrılmağa müvəffəq oldular.Gözlərimin
önündə çox biabırçı qeyri-insani hərəkətlər oldu. Lakin əminliklə deyə bilərəm
ki, iğtişaşlarda iştirak edənlərin heç
biri bizim xalqın nümayəndəsi olmayıb. Xırda xuliqan elementlərin iğtişaşlardan
yaralanması cəhdləri ola bilərdi. Lakin törədilən vəhşilik qətiyyən Sumqayıt
mentalitetinə uyğun ola bilməzdi. O zamanlar Sumqayıt gəncliyini özünəməxsus
xarakteri və mentaliteti mövcud idi.Belə qaydalarla yaşayan Sumqayıt gəncliyi
silahsız və köməksiz insanlara qarşı vəhşilik edə bilməzdi. Bu hadisələri Sovet
rejiminin təşkil etməsinə heç bir şübhəm yoxdur.
Vasif Əfəndi
"Vəhdət” partiyasının Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.