Noyabrın 25-də AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik
İnstitutu ilə Milli Televiziya və Radio Şurasının birgə layihəsi olan
"Televiziyada ədəbi dilin normalarının gözlənilməsi” adlı monitorinqlərin nəticələrinə
dair mətbuat konfransı keçirilib. Xeberle.com məlumat verir ki, monitorinqləri
AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun aparıcı elmi işçiləri filologiya
üzrə fələsəfə doktoru, dosent Təranə Şükürlü və Nəzakət Qaziyeva aparıb.
Konfransı giriş sözü ilə açan MTRŞ-nin sədri Nuşirəvan Məhərrəmli qeyd edib ki, artıq bizim Dilçilik
İnstitutu ilə apardığımız monitorinqlər hər il keçirilir. Layihə çərçivəsində
milli telekanallarda yayımlanan 6 telekanalda – İctimai TV, Xəzər TV, ANS TV, ATV, Space TV və Lider TV-də yayımlanan verilişlər izlənilərək ədəbi
dil normalarının pozulma faktları aşkarlanmışdır. Monitorinqlər sentyabr
və oktyabr aylarında aparılmışdır. Məlumdur ki, 2013-cü ilin aprelin 9-da Azərbaycan
Respublikasının prezidenti cənab İlham Əliyevin sərəncamı ilə "Azərbaycan
dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə
dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqram”ının təsdiqlənməsi KİV-də Azərbaycan
dilinin təbliği ilə bağlı xüsusi bəndin olması bu məsələnin əhəmiyyətini bir
daha təsdiq edir. Monitorinqin məqsədi milli televiziya kanallarında ədəbi
dilin normalarının pozulması hallarının müəyyən olunması, statistik baxımdan
araşdırılması, onların aradan qaldırılması istiqamətində tədbirlərin həyata
keçrilməsi üçün təkliflərin irəli sürülməsidir. Dosent Təranə Şükürlü çıxışında
bildirib ki, televiziya
ilk növbədə informasiya mənbəyidir. İnformasiyanın çatdırılmasında məqsəd
tamaşaçını məlumatlandırmaqdır: "Ekranda gedən verilişlərin başlıca məqsədi ondan ibarətdir
ki, verilişlərin vasitəsilə ölkə ictimaiyyətinin diqqəti kütləvi şəkildə dilin
təbliğinə yönəldilir. KİV-in içərisində dilin informasiya, estetik, ideoloji
funksiyaları daha çox televiziyada qabarıq şəkildə üzə çıxır. Buna görə də efirə
çıxan aparıcının nitqinə diqqət yetirilməlidir. Çünki burada aparıcı televiziya
dilinin təmsilçisidir. Televiziya dilində bütün informasiyalar ədəbi dilin
fonetik, leksik və qrammatik səviyyələri əhatə edir. Ədəbi dilin nisbi
sabitliyini əhatə edən normalar televiziya nitqində fikrin tamaşaçıya çatdırılmasında
mühüm rol oynayır”.
Ümumilikdə ədəbi dilin normalarından yayımı əks etdirən 509 nümunə tədqiqata cəlb
edilmişdir. Bunlardan 97-i
(19%) ANS TV-də, 91-i (17%) Xəzər TV-də, 89-u (17%) Space TV-də, , 90-ı (17%) Lider
TV-də, 85-i (16%) ATV-də, 56-ı (11%) isə İctimai TV-də müşahidə olunmuşdur.
Azərbaycan ədəbi dil normalarını ən çox pozan televiziya
kanallarının aparıcıları isə aşağıdakı şəxslərdir:
İlqar Mikayıloğlu, Mətanət Əliverdiyeva, Turan (Samir)
İbrahimov, Elvin Basqallı, Saleh Bağırov, Mikayıl Güləddinoğlu, Elgiz Əkbər, Zəminə
Əliyeva, Natavan Babayeva, Samirə Mustafayeva, Vüsalə Nürəddinqızı, Türkay
Verdiyeva, Gülnar Muxtarqızı, Qənirə Ataşova.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.