Son iki ayda ölkədə başlayan qiymət artımı avtomobil bazarında da kəskin dəyişiklik yaradıb. Əməkdaşımizin apardığı müşahidə şirkətlərdə qiymətin bazardakından xeyli baha olduğu rəyi yaradır. Sahibkarlar "33 faizlik dollar böhranı"nı avtomatik avtomobillərin üzərinə qoyublar. Bəzən bu, sui-istifadə halı da alır, faiz nisbəti yüksək də ola bilir.
Cənubi Koreya avtomobillərinin satışı ilə məşğul olan "Kia Motors" şirkətinə zəng edib avtomobillərin qiyməti ilə maraqlandım. Əvvəlcə keçənilki qiyməti mənə bəlli olan "Kia" markasının "Soul" modeli barədə soruşdum. Dedi ki, 2014-cü ilin avtomobilləri üçün qiymətlər olduğu kimi qalır, 2015-ci ildə gətirilən avtomobillərin dəyərində isə fərq var: "2014-cü il "Kia Soul" modellərindən yalnız mühərriki 1600 kub metr olan "Comfort" və 2000 kub metr olan "Luxe" variantları var, qiymət 19500 manatdır. Amma 2015-ci ilin avtomobilləri gələndə qiymət dəyişəcək. Gözlənilən qiymət isə "Optimum" üçün 24600, "Comfort"a görə 25200, "Luxe" üçün 27000 manatdır. Hazırda bizdə "Cerato" avtomobillərinin hər iki il üçün də buraxılışları var. Eyni modeldir, yalnız buraxılış ili fərqlidir. 2014-cü il buraxılışlı 17600 manatlıq avtomobilin builki qiyməti 21500 manatdır. Zavoddan dollarla alındığına və valyutanın kursu da dəyişdiyi səbəbindən 3900 manat, yəni 22 faizlik bir fərq var".
Cəmi 1 il 7 min manatlıq fərq yaradır
"Kia Motors"un rəsmi web-saytında 2014-2015-ci illər istehsalı olan avtomobillər üçün qiymətlər qeyd olunub. Məsələn, "Cerato Luxe" modeli 2014-cü ildə 20600 manat, bu il 25000 manat, digər eyniadlı modeli isə müvafiq olaraq 21600 və 26500 manatdır. Aradakı 4900 manatlıq fərq 23 faizlik artım deməkdir. "Rio Optimum" keçən il 12900 manat olub, bu il 15900 manatdır. "Rio Comfort" 15200 manat idi, hazırda 18200 manatdır. "Rio Comfort +" 16200-dən 19300-ə, "Rio Luxe" isə 17200-dən 20500-ə qalxıb. Keçənilki "Optimum Luxe" 29000 manatdır, builki isə 34900 manat. Keçənilki "Sportage Luxe" 28 min manat, indiki 35 min manatdır. Göründüyü kimi əvvəlki qiymətlərlə indiki arasında 3000-7000 manatlıq, yəni 25 faizlik bir fərq var. Menecerin sözlərinə görə, 2014-cü ildə satışa çıxarılmış "Kia Sportage"in qiyməti 22-28000 manat arasındadır: "Qiymət də təbii ki, funksiyalarına görə dəyişir, təchizatları fərqlidir - 2 təkəri də çəkən "Sportage" var, 4 təkəri də.. Lyukla dəri salon da var, parça salon da. Mühərrikin həcmi 2000-2400 kub metr arasındadır. Yolsuzluq şəraitində təkərlərinin dördü də "çəkən" daha etibarlıdır. Onlar 23 min manatdan başlayır".
Kredit şərtləri ilə də maraqlandım. Dedi ki, hazırda bütün avtomobillər üçün ilkin ödəniş vəsaitin 50 faizidir, yerdə qalan 50 faizini də 1 ildən 5 ilə qədər kreditlə etmək imkanı var: "Əməkdaşlıq etdiyimiz "Rabitəbank", "VTB Bank", "Bank of Baku", "Nikoil" bankdır. Hər bankın öz arqumenti və şərtləri var, Müştərilərə gəlirlərinə uyğun bank məsləhət görürük. Heç bəzən iş yerindən arayışa da ehtiyac qalmır, banklar bu gün Sosial Müdafiə Fondunun saytına girib ödənilən vergiyə uyğun müştərinin maaşını bilir. Sadəcə iş yeri olsun. Bir də ödəmə qabiliyyətini öyrənmək və başqa banklara borcunuz olub-olmadığını bilməkdən ötrü əvvəl götürdüyünüz kredit tranşlarınıza baxılır. Hazırda bank şərtləri sərtləşdirilib. Bizim satışımız bilavasitə bankla baş verirsə, bu heç kimə sərfəli deyil". Bu yerdə artıq suallarımı jurnalist olaraq ünvanladım. Dedi ki, 2013-2014-cü ildə olan avtomobillərin qiyməti sabit qalır, amma bu ildən gətirilən maşınların qiyməti dəyişib: "Çünki bu məhsul xarici bazardan alınır. Dollar bizim ölkədə əvvəlki dəyərində olmadığından qiymət avtomatik qalxmalıdır. Məsələn, "Rio Cerato"nun qiyməti 21500 manatdır. Bu modelin keçən ildən də qalanı var - 17600 manat. Burada sadəcə 1 il var, amma vəsaitdə 3900 manatlıq fərq yaradır. "Cerato"nun 2000 kub metr mühərriklə tam təchizatlı avtomobilinin keçən ildə istehsal olunanı 21600 manatdırsa, builki istehsal hazırda 26500 manatdır. Azərbaycanda alıcılar qiymətinə görə daha çox keçənilki buraxılışa üstünlük verirlər".
Ayda yüzlərlə maşın satan şirkətə indi gündə bir alıcı düşür
Həmsöhbətim dedi ki, manatın devalvasiyası avtomobil bazarından da yan keçməyib, alıcılıq qabiliyyətinə mənfi təsir edib. Soruşdum, azalma 50 faiz var? Dedi, ondan da çoxdur: "Satışda kəskin azalma var. Əvvəllər dollar sabit olduğundan müştərilər gəlib alırdı. Hazırda banklar krediti dollarla verir, camaat da riskə gedib dollarla kredit yükünün altına girmək istəmir. Bəzən olur ki, 3-5 gün avtomobil satılmır. Əvvəl belə şey olmurdu, gün ərzində 1 avtomobil də satırdıq, 3-nü də. Tələbat daha çox ucuz avtomobillərədir, "Picanto", "Cerato", "Rio" modellərinə üstünlük verilir. Bizdə ən bahalı maşın 74400 manatdır, bu, sırf nümayəndəlik maşınıdır, onun öz alıcısı var. Hər Məcnunun öz Leylisi olur, bəzən müştəri də qiymətinə yox, zövqünə görə baxır. Ən çox üstünlük verilən və yerli əhalinin büdcəsinə görə "Kia Cerato" modelidir. Köhnə qiymətlə 17600 manatdan yeni qiymətlə 26500 manata qədərdir. Həm qiymət, həm də keyfiyyət baxımından alıcıların tələblərinə cavab verir. Mühərrik həcmi də 1600-2000 kub metrdir. Benzin sərfiyyatı çox deyil. "Kia Sportage"ın 2014-cü il variantının ən ucuzu 22 min manat, 2015-ci ilin eyni modeli 25500 manatdır. Keçən ilin ən bahalısının hazırda qiyməti 28 min manat, 2015-ci ilinki 25 faizlik bir fərqlə 35 min manat olacaq. Ailəvi avtomobil "Rio Carnival" modeli 35200-38000 min manat, tam təchizatlısı 43500 manatadır. Rəqib şirkətlərdə də qiymət bahalaşıb. Amma Azərbaycanda ikinci bir avtomobil şirkəti yoxdur ki, 5 il və 150 min kilometr zəmanətlə müştərilərinin xidmətində dayansın".
28 min manatlıq avtomobil "durduğu yerdə" 46300 manat oldu
Qeyd edim ki, sadalanan qiymətlər nağd yolu ilədir. Bizdə əhalinin mütləq əksəriyyətinin gücü kreditə çatdığından və elə statistika da bunu dediyindən şirkətin digər bir şöbəsində kredit faizini hesablatdım. Dedilər ki, avtomobillərə ən ucuz kredit "Rabitəbank"dadır və 3 ilə kimi illik 13.5 faizdən başlayır, 4-5 il üçün 14 faizlə hesablanır. İndi də avtomobillərin kreditlə qiymətini hesabladıq. Məlum oldu ki, 28 min manatlıq "Kia Sportage"ın 3 illik qiyməti kredit faizi, avtomobilin kasko sığortası, nömrə nişanı da daxil olmaqla 33 min manata başa gələcəkmiş. İlkin ödəniş 16046 manat, aylıq 475 manatdır. Burada təkcə 3 ildə əlavə olunan faiz 3000 manat, sığorta 1476 manat edir. Belə çıxır ki, yerdə qalan 524 manat avtomobilin rəsmiləşdirilməsi işlərinə sərf olunur.
27 min manatlıq "Kia Soul Luxe"un da kreditlə 15465 manat ilkin, 458 manat aylıq ödənişlə son qiyməti təkcə kredit faizi hesablansa 31953 manat edir. Buraya əlavə olaraq kasko sığortası, nömrənin qeydiyyatı da gələcək. Əgər 5 illik götürülsə, ümumi kredit məbləğində də xeyli artım olacaq. Çünki əlavə 2 illik də sığorta məbləği üzərinə gələcək. Bununla da extra 5600 manat faiz itirəcəksiz. Ödəniləcək məbləğ 36 min manat olacaq. 2014-cü ildə qiyməti 28 min manat olan "Sportage"ın builki buraxılışı artıq 35 min manatdır. Eyni maşının qiymətində sadəcə 1 ilə görə 7 min manat fərq var. 5 illik kreditlə onun son qiyməti 46300 manat olacaq. Yəni qiyməti 28 min manata olan avtomobil dollar və 5 illik kreditə görə sizə az qala 2 dəfə baha başa gələcək. Qeyd olundu ki, hazırda müqavilə dollarla bağlanır və kursa uyğun hesablanır. Əvvəllər manatla idi, devalvasiyadan sonra banklar da dollara keçiblər.
75 min manatlıq "Land Cruiser" 40 faiz bahalaşıb
Yaponiyanın "Toyota" avtomobillərinin Bakı mərkəzinin satış şöbəsində maşınların əvvəlki qiymətləri ilə indiki arasında minimum dolların bahalaşdığı qədər - 33 faizlik bir fərq var. Amma 40 faizlik bir bahalaşmanın da şahidi oldum. Qiyməti 30-40 min manat olan avtomobillərdə 10-12 min manatlıq bir artım var. Bəzilərində isə hətta 3 ayda 30 min manatlıq qiymət bahalaşması baş verib. Menecer "RAV4" modelinin ən sadəsinin 31400 manat, orta salonun 37800, "full" - yəni tam təchiz olunmuş salonun 40500 manat olduğunu söylədi. Söhbətigedən avtomobillər bu il gətirilənlərdir. Şirkətin web-saytında qiyməti 28500 manat olan avtomobilin yerini soruşdum, "ondan yoxdur" dedi. Saytdakı qiymətlərin qüvvədə olmadığını, son 3 ayda qiymətlərin dəyişdiyini söylədi. "Toyota Corolla"nın ən sadəsi 24100 manatdır. Orta salon olan 25600 manata satılır. 28800 manata da "full" salondur. Menecer A.Novruzov da qiymətlərin dəyişdiyini dedi. Onun sözlərinə görə keçən il bu modellərin ən sadəsinin qiyməti 17100 manata idi, orta salon 19000, "full" salon isə 21700 manat olub. "RAV4"lərin isə 40 min manatlığı keçən il 30 min manat idi, indikindən 10 min manat ucuz. 34500 manatlıq model isə 28 min manat olmuşdu. Ən sadəsi 21 min manat idi. Menecer təklif etdi ki, optimal qiymətə, həm də praktik bir maşın istəyirəmsə 38300 manatlıq orta salon avtomobili götürüm. Dediyinə görə "Prado"nun nağd qiyməti 52500 manatdır. Bir də "Toyota Camry" var, 40 min manatdan başlayır. Dediyinə görə, bu avtomobilin əvvəlki qiyməti 30 min manat idi. O da 10 min bahalaşıb. "Land Cruiser 200"ün qiyməti 105 min manatdır. "Land Cruiser Prado"nun isə 47100 manata sadəsi, 52500 manata "full" salon olanıdır. Dedim, deyəsən bunlar çox bahalanmayıb. Dedi, "yox, əksinə, bahalanıb. Bu avtomobillərin sadəsi 35700 manat, "full" salon isə 39700 manat idi. Hazırda 12500 manat qalxıb. 105 min manata olan . "Land Cruiser 200"ün isə qiyməti 75 min manat olub, bu da 30 min manat bahalanıb".
Göründüyü kimi burada da 40 faizlik bir artım var. Bunlar hələ nağd qiymətlərdir. Şirkət əməkdaşı bunun "dollara görə" olduğunu dedi, bildirdi ki, dollar qalxdıqca onların da avtomobillərinin qiyməti qalxır. Şikayətləndi ki, manatın nüfuzdan düşməsi onların da işinə əhəmiyyətli təsir edib: "2-3 ay əvvəl ayda 300 maşın satırdıq, indi 30 maşın sata bilirik". Bu, artıq faizlə ifadə olunmur, menecerin dediklərinə etibar etsək, satış 10 dəfə aşağı düşüb. Dediyinə görə elə son bir ayda cəmi 30 maşın satıblar. Özü də şərh verdi ki, qiymətlər baha olduğundan heç kim almaq istəmir. Dolların dəyəri qalxdıqca kreditiniz də artır, odur ki, camaat kredit götürmür. Əhali isə adətən daha çox kreditlə avtomobil götürür. Nağd pula az adam maşın alır. Deyir ki, ən çox "Prado" alınır: "Son aylar daha çox "Prado" satmışıq, Başqa maşın sifariş etmirlər. Hazırda alıcı varsa da onlar da yalnız "Prado" həvəskarlarıdır". (bizimyol.info)
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
