Günümüzdə Şəmkir rayonunun, Dağ-Daşbulaq kəndinin ərazisində yerləşən ərazi, bəzi qaynaqlarda "İrmaşlı Piri”, "Daşbulaq Alban məbədi” və sair kimi adlarla təqdim edilir. İllər ötdükcə, tərk edilmiş kilsə 19-cu əsrin sonlarından olduqca acınacaqlı olmuş, demək olar ki, tövləyə çevrilmişdir. İrmaşlı türkləri məbəddə qış aylarında inəklərini saxlayır, uzaq kəndlərdən olan ziyarətçilər gecələr öz sürüləri üçün sığınacaq kimi istifadə edirlər. Lazımi qurumların kilsəyə biganəliyini vurğulayır. 1905-ci ildəki hadisələrdə kilsənin ciddi zərər gördüyü bildirilir. Başqa bir maraqlı məlumatda isə, 1891-1923-cü illərdə, 32 il boyunca rahib Mesrob Stepanossian kilsədə rahiblik edib, xidmət göstərib.

Kilsənin çəkilən tarixi fotolarının birindən aydın görünür ki, kompleksin həyətində bir hündür ağac olmuşdur. Digərindən isə kilsənin damında uçuq olduğu məlum olur. Başqa bir foto isə məbədin önündə daşdan at şəklində heykəl də mövcud olduğunu göstərir. Hal-hazırda həmin heykəlin yerində olmaması naməlum şəxslər tərəfindən oğurlandığını deməyə əsas verir.

Sovet höküməti qurulmazdan əvvəl, indiki Dağ-Daşbulaq (Dağ İrmaşlı), İrmaşlı (Aran İrmaşlı) və Şiştəpə kəndinin heyvandarlıqla məşğul olan əhalisi bölgədə yarımköçəri həyat tərzi sürürmüş. Sovet hökümətinin quruluşundan sonra bu əhali tam oturaq həyata məcbur edilmiş, nəticədə İrmaşlı bölgəsində məskunlaşmış, almanların qurduğu Eichenfeld kəndi (sonradan Engelskənd) sovetlik mərkəzi olmaqla, Şiştəpə-Engelskənd kənd sovetliyi (bələdiyyəsi) yaradılmışdır. Daha sonra müxtəlif illərdə bu kəndlər ayrılmış, ayrıca Şiştəpə kəndi (1965) və Engelskənd (sonradan İrmaşlı adını almış) kəndlər yaradılmışdır. Müstəqillikdən sonra İrmaşlının (əvvəlki Engelskənd) dağlıq ərazisində, kənd mərkəzindən xeyli aralıda qalmış hissəsi – Dağ İrmaşlı bölgəsi də ayrıca kənd halına gətirilmiş, və günümüzdə Dağ-Daşbulaq adını almışdır. Bütün bunları nəzərə alaraq, məbədin orijinal adı müəyyənləşənə qədər İrmaşlı Alban Kilsəsi olaraq adlandırılmasını uyğun hesab edirəm.

Bu məbədə necə getmək olar qısaca onu da sizlərə izah edim.
Birinci yol, Şəmkir – Gədəbəy yolu ilə, Xar-Xara çatmadan Atabəy kəndi ilə dərə yollarla və ya Samanlıq kəndindən keçərək yüksəkliklə Daş-Dağbulaq kəndinə gedərək.
İkinci Yol isə, Şəmkir –Şiştəpə - İrmaşlı kəndindən keçərək dağlıq yolla Ələsgərli (Bada) kəndinə girmədən Dağ-Daşbulaq kəndinə dönərək.

Məbəd Dağ-Daşbulaq kəndinin ucqar hissəsindədir. Kənd sakinlərindən yardım alaraq məbədə çata bilərsiniz. Onu da qeyd edim ki, kənd sakinləri olduqca qonaqpərvərdirlər.

Digər, heyrətamiz hadisə isə kənd əhalisinin müsəlman olmağına baxmayaraq, məbədi Pir adlandırmağı və qurbangaha çevirməyidir. Düzü biz qurban kəsiminə şəxsən şahid olmadıq, amma məbədə girişdə quzu asmaq üçün dəmir asılqan yetərli işarə idi ki, bunu yerli bələdçimiz də təsdiqləyir. Ayrıca, məbədin həyətində bir nəzir qutusu da var.
Sabir Əlihüseynli (Tağıyevin) məbədlə bağlı elədiyi cəhdlər həqiqətən önəmlidir lakin görünür yetərsiz qalıb. Onun araşdırma və qənaətləri haqqında buradan oxuya bilər, çəkdiyi fotolarla tanış ola bilərsiniz. 2010-cu ildə məbəd ciddi vandalizmə məruz qalıb. Belə ki, tikilinin divarına oturulmuş qəbrdaşı – lövhə naməlum şəxslər tərəfindən təhrif edilmiş, lövhə ciddi zərər görmüşdür, lakin xoşbəxtlikdən oğurlana bilməmişdir. Dövlətin biganəliyi isə təəssüf doğurur. Həqiqətən Sabir Əlihüseynliyə zamanında gördüyü işlər, çəkdiyi fotolar təqdirəlayiqdir.
Təqdim etdi: Əfqan Xəlilli
Xeberle.com