Mərkəzi Bankın kreditlərin verilməsi ilə bağlı yeni qərarı istehlak kreditləri
bazarına ciddi təsir edəcək. İqtisadçı ekspert Samir Əliyev bldirir
ki, yeni mexanizmlə əhalinin istədiyi məbləğdə istehlak krediti
götürmək imkanı məhdudlaşdırılır.
Banka üz tutan şəxs gəlirini rəsmi olaraq sübut edən sənədi təqdim edə
bilməsə onun bankdan istədiyi məbləğdə kredit götürməsi mümkün
olmayacaq. Yəni artıq az məbləğdə məvacibi olan vətəndaşlar bankdan min
manatdan artıq pul ala bilməyəcək.
Yeniliyin müsbət tərəfi isə odur ki, insanlar kreditlərini vaxtında
qaytara biləcək. Bu isə problemli kreditlərin həcminin artmasının
qarşısını alacaq. Yəni bank müştəriyə kredit verən zaman onu
qaytarıb-qaytarmayacağından narahat olmayacaq.
Müştərinin ödəmə qabiliyyətinin hesablanması qaydasına gəlincə bu zaman
BYG əmsalından (aylıq borc yükünün gəlirə nisbəti) istifadə olunacaq.
Bu əmsal hesablanarkən sizin hər ay ödədiyiniz və ödəməyə
hazırlaşdığınız borc yükü toplanaraq aylıq gəlirinizə bölünəcək. Sizin
kredit ala bilməniz üçün BYG əmsalı 50%-dən aşağı olmalıdır. Müştərinin
aylıq ödənişləri aylıq gəlirinin 50%-dən artıqdırsa, onda bank həmin
müştəriyə kredit verməkdən imtina edəcək.
Qərar eyni zamanda bankların da bu sahədə səlahiyyətlərini
məhdudlaşdırır. Maliyyə qurumlarının vətəndaşa kredit verərəkən seçim
imkanı aradan qaldırılır. Yəni bank artıq borcu olan müştəriyə yenidən
kredit verərkən müstəqil qərar qəbul edə bilməyəcək. Samir Əliyev deyir
ki, əvvəllər kredit götürmək istəyən müştərindən ancaq maliyyə
vəziyyətini təsdiq edən sənəd tələb olunurdu və kreditin məbləği barədə
bank müstəqil qərar verirdi.
Ancaq indi ayrılacaq kreditin məbləği müştərinin gəlirindən birbaşa
asılı olacaq və bank onu istədiyi qədər artıra bilməyəcək. Nəticədə
bankdan kredit götürmək istəyən insanların sayı kəskin dərəcədə
azalacaq. İqtisadçıların fikrincə, bu qərarın nəticəsi olaraq, banklar
arasında rəqabət artacaq, buna tab gətirməyən maliyyə qurumları ya
bazardan çıxmağa məcbur olacaq, ya bank olmayan kredit təşkilatına
çevriləcək.
Bu qərarın nəticələri ilə bağlı proqnozlardan biri də odur ki, getdikcə
banklar vətəndaşlara istədiyi məbləğdə kredit verə bilmədikdə onu
mikrokredit adı altında rəsmiləşdirəcək. Amma Mərkəzi Bankın atdığı bu
addımın kreditlər üzrə faiz dərəcələrinin aşağı düşməsinə təsir edəcəyi
gözlənilmir.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.