1974-cü ilin aprel ayında Bakıda Ümumittifaq (sovet dönəmi) kino festivalı keçirilirdi. Azərbaycanın tanınmış kino-rejissoru Həsən Seyidbəylinin çəkdiyi "Nəsimi” filmi festivalda respublikamızı təmsil edirdi. Bakıya böyık sayda mədəniyyət və incəsənət xadimləri gəlmişdi. Aralarında tanınmış aktyorlar, rejissorlar, operatorlar, kino-ssenaristlər, yazıçılar və şairlər də var idi. Polşanın, Almaniya Demokratik Respublikasının, Rumıniyanın. Macarıstanın və sair ölkələrin də yaradıcı qrupları festivalın qonağı idilər.

Həmin il mən Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakultəsinin birinci kurs tələbəsi idim. Hamıda olduğu kimi, məndə də bu festivala maraq böyük olduğundan Nizami və Azərbaycan kino-teatrlarında göstərilən filmlərə baxışla yanaşı, milyonların sevimlisinə çevrilən aktyorlarla tanış olmaq arzusunda idim.

Qonaqlar hökumət evinin yanında yerləşən "Bakı” mehmanxanasında qalırdılar. Bir gün dərsdən çıxandan sonra axşam mehmanxanaya yollandım. Bəxtimdən foyedə tanınmış və mənim sevdiyim aktyorlardan bir neçəsi dayanmışdı. Vsevalod Sanayev, Nikolay Olyalin, Rodion Naxapetov, Saveliy Kramarov və başqaları. Əlimdə kitab bardı. Onlara yaxınlaşıb kitaba imza atmağı onlardan xahiş etdim. Böyük məmnuniyyətlə razılıq verdilər.

SSRİ-nin xalq artisti V.Sanayevdən xahiş etdim ki, əgər vaxtı varsa, bir neçə sualıma cavab versin. O, məni maraqla süzüb soruşdu:

- Məktəbi bitirmisən?

- Bəli, - deyə cavab verdim. (o vaxtlar mən çox arıq idim və həqiqətən məktəbliyə oxşayırdım)

- Oxuyursanmı?

- Jurnalistika fakultəsinin birincu kurs tələbəsiyəm.

- Lap yaxşı, amma mən tələsirəm, indi SSRİ-nin xokkey üzrə yığma komandası çexlərlə görüşəcək, dedi, - vaxtım yoxdur.

Mənim məyus olduğumu görüb dedi:

- Yaxşı, yaxşı, tez ol, suallarını ver.

Onu da deyim ki, Vsevalod Sanayaev sovet kinosunda sayılıb seçilən aktyorlarından idi. O, təxminən 100-ə yaxın filmə çəkilmişdir. Bunlara «Возвращения Василия Бортникова», «Первый эшелон», «Пять дней, пять ночей», «Освобождение», «Возвращение святого луки», «Черный принц», «Версия полковника Зорина», «Встреча на переправе», «Большая руда» və başqalarını misal çəkmək olar.

Birinci sualım belə oldu.

-İlk filminizi xatırlayırsınızmı?

-Əlbəttə. 1934-cü ildə, onda mənim 22 yaşım vardı, «Частная жизнь Петра Виноградова» filmində çəkilmişəm. Epizodik rol olsa da, bu, mənim kinoda ilk debütum sayılır. Əslində mən teatr aktyoruyam. Moskvanın bir neçə teatrında çalışmışam. Nədənsə mənimki orada istədiyim kimi alınmadı, bunun da öz səbəbləri var idi. Sonra məni kinoya dəvət etdilər və qabiliyyətim bu istiqamətdə formalaşdı.

-Bir çox rejissorlarla işləmisiniz, kimi qeyd edərdiniz?

-Bobrovskini, Kalatazarovu, Ordınskini, Ozerovu, Şukşinı. Onların filmlərində çəkilmişəm. Qerasimovu, Bondarçuku, Ryazanovu, Rastotskini, Çuxrayı sovet kinosunun əsl ustadları hesab edirəm.

-Biz sizi polkovnik Zorin kimi daha yaxşı tanıyırıq.

-Bu maraqlı filmdir. Mənə elə gəlir ki, onun davamı olacaq. Rejissor belə fikirləşir. (sonralar daha iki film çəkildi – müəllif) "Возвращение «Святого Луки» filmində baş rolun ifaçısı olmuşam. Görünür, obrazı yaxşı yaratmışam ki, tamaşaçıların yaddaşında qalıb. Onu da deyim ki, bu film geniş ekranlara çıxandan sonra küçədə, metroda məni tanıyanlar deyirdilər: Salam, yoldaş Zorin. Hərdən fikirləşirdim ki, ola bilsin, familiyamı unudublar. Amma düşünəndə ki, bu rol milyonların ürəyini fəth edib, buna təəccüblənmirdim. Ssenari müəllifinə, rejissora minnətdar idim.

-Alman faşizmi üzərində qələbəmizin25 illiyi münasibətilə 4 seriyalı "Azadlıq” filmi ekranlara çıxdı. Siz də o filmdə polkovnik Lukin rolunda çəkilmisiniz.

-Hə, çox böyük və tarixi filmdir. Rejissor Yuri Ozerovun əməyini qeyd etmək lazımdır. Gözəl ansabl toplamışdı. Orada mənim zənnimcə zəif aktyor oyununa rast gəlməzsən. – Sanayav liftə yaxınlaşdı. Hiss etdim ki, ayrılmaq istəyir. Əlini çiynimə qoyub gülərüzlə soruşdu: - Hə cavan jurnalist, sən bu qoca kişini çoxmu yoracaqsan (özünü nəzərdə tuturdu – müəllif) axı, indi xokkey yarışları başlayır.

- İki sualım qalıb.

- Buyur.

- Bakı haqqında təəssüratlarınız?

- Bakı gözəl şəhərdir. Xalqınız qonaqpərvərdir. Hər gün mehmanxanaya müxtəlif adamlar gəlir, evlərinə qonaq dəvət edirlər. Adam hərdən lap utanır. Xəzər dəniziniz isə əsl möcüzədir. Bir neçə gündür ki, hər səhər mehmanxanadan dənizi seyr edirəm, ruhum təzələnir. Rəssam və yaxud yazıçı olsaydım, bu gözəlliyi vəsv edərdim.

- Sizcə festivavlda hansı film ən yüksək mükafata layiq görüləcək?

- O... bax, bu, sirrdir. Bunu münsiflər heyəti elan edəcək. Amma mənə elə gəlir ki, Vasili Şukşinin "Kalina krasnaya” filmi. Niyə? Çünki onu Moskvadan təcili olaraq Bakıya çağırıblar, deməli, filmlə bağlıdır. Ola bilsin, bu, ehtimaldır.

Bu vaxt liftin qapıları açıldı. Sanayev mənimlə xudahafisləşdi. Mən geri qayıdanda onun sonuncu sualıma verdiyi cavab haqqında çox düşündüm. Festivala yekun vurulanda həqiqətən də Vasili Şukşinin "Kalina Krasnaya” filmi birinçi dərəcəli diploma layiq görüldü və Sanayevin ehtimalı düz çıxdı.

 

Eyruz Məmmədov,

Respublikanın əməkdar jurnalisti

(1974)

 

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.