Sumqayıt hadisələrinin düzgün təbliğat mərkəzinə çevrilən Lüdviqshafen 
Sumqayıtın dostu, qardaşı
Kiçik Azərbaycan hesab etdiyimiz Sumqayıtın Azərbaycanın mədəni əlaqələrində özünəməxsus yeri var. Sumqayıt şəhərinin mədəni əlaqələrinin tarixinə nəzər salanda ilk əvvəl diqqəti cəlb edən Sumqayıtın qardaşlaşdığı şəhərlərlə münasibəti əsasən göz önünə gəlir. Sovet dövründə xarici əlaqələrlə bağlı mövcud məhdudiyyətlərə baxmayaraq Sumqayıt şəhəri bir neçə ölkə ilə dostluq əlaqələri qurdu. Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra da bu əlaqələr genişlənmiş və hazırda da davam etdirilir. Qurulan əlaqələr qardaşlıq səviyyəsinə gəldi çatdı və Sumqayıt şəhəri dünyanın 13 şəhəri ilə qardaşlaşdı. 

Sumqayıtın "qardaş”larını sizlərə tanıtmaq üçün "Xeberle.com" olaraq "Sumqayıtın "qardaş"larını tanıyaq" adlı layihəyə start veririk. Bu layihədə siz Sumqayıtın "qardaşlaşdığı" şəhərlərlə tanış olacaqsınız. İlk olaraq sizə Almaniyanın Lüdviqshafen şəhərini təqdim edirik. 

Lüdviqshafeni tanıyaq- kiçik səyahət

Tarixi baxış



Lüdviqshafen şəhərinin tarixi 1843-cü ilə gedib çıxır. Artıq əhalinin sıx məskunlaşıdığı bu şəhər ticarət mərkəzlərinin və limanın olduğu şəhər kimi formalaşmışdı. Şəhərin adı Bavariya kralı I Lüdviqin şərəfinə "Lüdviqshafen” adlandımağa başlandı. O vaxtlar Pfalts regionu Bavariyanın torpaqlarına daxil idi. Tez bir zamanda ətraf əraziləri də öz torpaqlarına qatan Lüdviqshafen 1859-cu ildən şəhər statusu aldı. 1860-cı ilin mayın 8-də şəhərdə hazırda dünyanını ən böyük kimya konserlərindən birinə çevrilən BASF şirkəti fəaliyyətə başladı. 1921-ci ilin sentyabrın 21-də BASF şirkətinin şəhər ətrafında yerləşən müəssisələrindən birində dəhşətli qəza baş verdi və çox sayda tələfat qeydə alındı. II Dünya müharibəsi dövründə isə şəhər praktiki olaraq bombardman nəticəsində məhv olmuşdu. Müharibədən sonra şəhər inkişaf etməyə başladı və hazırki görkəmini aldı.

Coğrafi vəziyyət

Lüdviqshafen (yaxud "Lüdviqshafen-Reyn”, "Lüdviq Portu” kimi də adlandırılır) – Almaniyanın Reynland -Pfalts əyalətində yerləşən və ona tabe olan şəhərdir. O, Reynland -Pfalts əyalətində ikinci ən böyük şəhərdir, buranın əhəmiyyətli sənaye və iqtisadi mərkəzidir. Qonşusu olan Baden-Vürttemberq Mannhaym və digər yaxın şəhərlər ilə birlikdə Lüdviqshafen Reyn -Nekkar adlı bir mərkəz-metropol region təşkil edir. Lüdviqshafenə qonşu olan böyük şəhərlər bunlardır: Heydelberq (təxminən 25 km cənub-şərqdə), Karlsrue (50 km cənub) və Maynz (şimalda 60 km). Lüdviqshafendə məşhur kimya şirkəti BASF yerləşir. Şəhərin sahəsi 77,68 km ², əhalisinin sayı (31 dekabr 2010-cu il) 164,351 nəfərdir . Rəsmi poçt kodu belədir: 07 3 14 000. 
Şəhərin tarixində ilk dəfə olaraq oberburgermistr (icra başçısı) Eva Lohse adlı qadındır. O, 2002-ci ildən bu postdadır. 



Nəqliyyat infrastrukturu

Lüdviqshafendə böyük dəmiryol vağzalı və çox sayda dəmiryol stansiyası vardır. Şəhərdə Sumqayıtın, eləcə də digər Azərbaycan şəhərlərinin imtina etdiyi tramvay nəqliyyat növündən də geniş istifadə olunur. Bununla yanaşı avtobus nəqliyyatı da şəhər sakinlərinin müracət etdiyi nəqliyyat növlərindəndir. Şəhər vacib və əhəmiyyətli avtomagistral və avtobanla əhatələnib. 

Şəhərin tanınmış sakinləri

Şəhərin tanınmışlarına nəzər saldıqda bu sırada tanınmış yazıçı və filosof Ernst Bloxu (1885—1977) misal göstərmək olar. Almaniyanını keçmiş kansleri Helmut Kol (1982-1998) da Lüdviqshafenin şəhərinin sakinlərindəndir.

Lüdviqshafenin "qardaşları”

Sumqayıtla yanaşı alman şəhərinin bir sıra "qardaş” dediyi şəhərlər də var. Bu sıraya ABŞ-ın Pasadena (1948), Fransanın Lorian (1963), Böyük Britaniyanın Haverinq (1971), AFR-in Saksoniya bölgəsinin Saksoniya Dessau (1988) və Belçikanın Antverpen (1999) şəhərlərini göstərmək olar.



Lüdviqshafen necə oldu ki, Sumqayıtla "qardaş” oldu?

Almaniya ilə Sumqayıt şəhəri arasındakı dostluq əlaqələri mərhum Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi 70-ci illərə təsadüf edir. Sumqayıt və Lüdviqshafen şəhərlərarası dostluq əlaqələrinin təməli 1977-ci ilin avqust ayında qoyulub. O, zaman Lüdviqshafen şəhərinin oberburqomistri doktor Lüdviq Verner Sumqayıt şəhərində olub, şəhərlərarası dostluq əlaqələrinin yaradılmasma dair danışıqlar aparıb və əməkdaşlıq əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi məqsədilə iki şəhər arasmda saziş imzalanıb.

Sumqayıtın ilk nümayəndəsinin Lüdfiqshafenə səfəri

Sumqayıt şəhərinin ilk nümayəndəsinin Lüdviqshafen şəhərinə səfəri 1978-ci ilin iyul ayında gerçəkləşib. O, zaman şəhər İcraiyyə Komitəsinin sədri Zülfi Hacıyev Lüdviqshafen şəhərində səfərdə olub, iki şəhər arasında dostluq əlaqələrinin yaradılmasma dair danışıqları davam etdirib. 

"Qardaşlığa” çevrilən əlaqələr

Sumqayıt və Lüdviqshafen şəhərlərarası partnyorluq əlaqələrinin rəsmi statusu 1986-cı ildə təyin edilib. Həmin ilin mart ayında Lüdviqshafen şəhərinin bələdiyyəsi, aprel ayında isə Sumqayıt şəhər xalq deputatları Sovetinin sessiyası partnyorluq barədə müqavilənin bağlanmasına dair qərar qəbul edib. Sumqayıt və Lüdviqshafen şəhərlərarası partnyorluğa dair müqavilənin rəsmi imzalanması 1987-ci ilin iyun aymda Lüdviqshafen şəhərində olub.

Sumqayıt hadisələrinin düzgün təbliğat mərkəzinə çevrilən Lüdviqshafen

1988-ci ildə ermənilər tərəfindən Sumqayıtda törədilmiş hadisələrlə bağlı bu əlaqələr xeyli zəifləyib. Lakin, şəhər rəhbərliyinin səyi ilə həmin ölkələrlə əlaqələrdəki soyuqluğun qarşısı alındı. Mənfur düşmənimiz olan ermənilər Sumqayıt şəhəri və sumqayıtlılar haqqında dünya ictimayyətinə saxta məlumatlar yaydılar. 1988-ci ildə noyabr ayında Sumqayıt şəhər rəhbərliyi kiçik bir nümayəndə heyətini Lüdviqshafendən Sumqayıt şəhərinə gətirilməsinə nail oldular. Alman nümayəndə heyətinin o zaman Sumqayıtda səfəri çox vacib idi. Şəhər rəhbərliyi informasiya blokadasından çıxıb əsl həqiqətləri dünya ictimayyətinə çatdırmaqla ermənilərin ara vermədən yaydıqları böhtanların qarşısını almalı idi. Almanlarla görüş bu məsələdə şəhərimizə kömək etdi. Belə ki, onlar hadisələrin yaranması və necə baş verməsi barədə tam məlumat əldə etdilər. Lüdviqshafen şəhəri Almaniyada və bütün Avropada Sumqayıt hadisələrini yeganə və düzgün şərh edən təbliğat mərkəzinə çevrildi. Bununla da dost ölkələrdən biri olan Almaniya ilə əvvəlki əlaqələr bərpa edildi.

Inkişaf edən əlaqələr, həyata keçirilən layihələr

1991-ci ilin mart ayında Lüdviqshafen şəhəri Sumqayıt şəhərinin əhalisinə humanitar yardım göstərdi. Şəhərlərin nümayəndə heyətlərinin səfərləri təhsil və səhiyyə, mədəniyyət və idman, gənclər və həmkarlar ittifaqları, iqtisadiyyat və şəhər təsərrüfatı sahələrində işgüzar əlaqələrinin yaradılması və inkişafına yönəldilmiş, bu istiqamətdə müsbət nəticələrə nail olundu. Partnyor şəhərlərin sosial-mədəni və iqtisadiyyat sahələrində bir sıra əməli tədbirlər həyata keçirildi. 1997-ci ildə Lüdviqshafen şəhərində Sumqayıtın adına xiyabanın və Sumqayıt şəhərində Lüdviqshafen şəhərinin adına parkın açılışı iki şəhər arasında dostluq əlaqələrinin möhkəmləndirilməsinm rəmzi kimi dəyərləndirilir. 2002-ci ilin may ayında əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi məqsədilə Sumqayıt və Lüdviqshafen partnyor şəhəri arasında razılaşma imzalandı və Almaniya Texniki Əməkdaşlıq Cəmiyyətinin iştirakı ilə Sumqayıt şəhərində kiçik layihələrin həyata keçirilməsi nəzərdə tutuldu. Bunlardan, birinci layihə üzrə Lüdviqshafen şəhəri tərəfmdən Sumqayıt şəhər Uşaq xəstəxanası üçün KUVEZ körpələr aparatınınn verilməsi, Sumqayıt şəhəri tərəfindən isə Uşaq xəstəxanasında müvafiq yer ayrılması və KUVEZ aparatının ixtisaslı həkimlər tərəfindən istismarı nəzərdə tutulurdu. Ümumi dəyəri 14268 avro olan layihə çərçivəsində 2002-ci il 22 noyabr tarixində KUVEZ aparatı Sumqayıt şəhər Uşaq xəstəxanasına təhvil verildi. İkinci layihə üzrə Sumqayıt şəhərində «Uşaqlar və yeniyetmələr üçün oyun meydançasının yaradılması» nəzərdə tutulurdu. Bu layihənin ümumi dəyəri 16000 ABŞ dolları məbləğində müəyyənləşdirildi və tikinti üçün yer 30 saylı orta məktəbdə yer ayrıldı. Qaydalara görə bu məbləğin 10000 ABŞ dolları Almaniya Texniki Əməkdaşlıq Cəmiyyətinin, 6000 ABŞ dolları Sumqayıt şəhərinin payına düşürdü. Layihə üzrə işin icrasma 2003-cü ilin avqust-sentyabr aylarında başlanıldı, Almaniya Texniki Əməkdaşlıq Cəmiyyəti tərəfındən nəzərdə tutulan bütün işlər tam həcmdə yerinə yetirildi. Lakin, icraçı təşkilatlar tərəfındən nəzərdə tutulan tədbirlərə uyğun işlər tam başa çatdırmadılar. Bu məsələ üzrə araşdırmalara və müzakirələrə ehtiyac duyulur. 

Üçüncü layihə üzrə Sumqayıt şəhərində «Alman dili mərkəzinin yaradılması» nəzərdə tutuldu. Bu layihənin ümumi dəyəri 6000 evro məbləğində müəyyənləşdirildi. Sumqayıt və Lüdviqshafen (AFR) partynor şəhərləri arasında 2002-ci ildə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsinə dair Sazişə uyğun olaraq, partnyor şəhərin dəvətinə və Şəhər İcra Hakimiyyəti başçısının 2002-ci il 09 avqust tarixli 197 saylı Sərəncamına əsasən, Sumqayıt şəhərinin 21 nəfərdən ibarət nümayəndə heyəti sentyabr ayının 01-dən 07-dək Lüdviqshafen «AFR» partnyor şəhərində, «Sumqayıt-Lüdviqshafen» dostluq əlaqələrinin 25-illik tarixinə həsr edilmiş yubiley tədbirlərində iştirak etdi. 2005-ci ildə Sumqayıt- Lüdviqshafen əlaqələri salnaməsinə bir sıra parlaq səhifələr yazıldı. Belə ki, 2005-ci il oktyabrın 17-də sumqayıtlılar Almaniya Texniki Əməkdaşhq Cəmiyyətinin «Almaniya-Qafqaz parnyor şəhərləri arasmda əməkdaşlıq şəbəkəsi» çərçivəsində həyata keçirilən layihələrin daha bir tövhəsinin şahidi oldular. 5-ci mikrorayonda N.Nərimanov küçəsində yerləşən Hacı Zeynalabdin Tağıyev adına kitabxana "ilə qonşuluqda Alman dili mərkəzi öz qapılarını sumqayıtıların üzünə açdı. 

Lüdviqshafenlə "qardaşlıq” daha 25 il ərzində davam edəcək

Ümumiyyətlə bu dostluğun inkişafında, qorunub saxlanılmasında, bu günki zirvəyə çatdırılmasında hər iki şəhər rəhbərlərinin, vətəndaşlarının, tanınmış şəxslərin əməyi və qayğısı çox olub. Bu gündə əməkdaşlıq davam edir. Sumqayıt yaxın 25 il ərzində də Lüdfiqshafen şəhəri ilə əməkdaşlıq edəcək. Almaniyanın Lüdviqshafen şəhər meriyasının birinci katibi Klaus Dillinger Sumqayıtda Bayraq meydanının açılışında iştirak edərkən demişdi. Göründüyü kimi Almaniyanın məhz bu şəhəri ilə Sumqayıtı daha sıx və uzunmüddətli əlaqələr birləşdirir. Lüdviqshafenin mütəxəssisləri tez-tez şəhərin qonağı olur, birgə layihələrdə fəal əməkdaşlıq edirlər. 
Artıq 38 ildir ki, Sumqayıtı Almaniyanın Lüdviqshafen şəhəri ilə qardaşlıq əlaqələri birləşdirir. Şəhərlər arasında qardaşlaşma əsasən mədəni, iqtisadi, siyasi, təhsil, səhiyyə, ətraf aləmin mühafizəsi sahəsində əlaqələrin möhkəmləndirilməsi və inkişafı ilə müşayiət olunur.
Bu ilin aprelin 16-da Lüdviqshafen şəhərindən gələn rəsmi nümayəndə heyəti  Sumqayıtda səfərdə olub. Şəhərin burqomistri Klaus Dillingerin rəhbərlik etdiyi heyət səfər çərçivəsində Sumqayıtda fəaliyyət göstərən Alman dili Mərkəzində, "ASAN xidmət”də, alman qəbiristanlığında, şəhərin bir çox idarə və müəssisələrində olublar.  Şəhər rəhbərliyi ilə görüşüb və gələcək əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə ediblər.
İllər keçdikcə baxımsızlıqdan pis vəziyyətə düşən parkın yenidən qurulmasına başlanılıb. 
İlin sonunda "Lüdviqshafen” parkı ən müasir tələblərə uyğun olaraq qurularaq əhalinin ixtiyarına veriləcək. 


Ramil Zeynallı, xeberle.com