Dünyaşöhrətli almaniyalı pilot Mixael Şumaxer xizək sürərkən qəzaya uğrayaraq komaya düşəndə dünyada xeyli insan çox təəssüfləndi. Onlar dünyaya bir daha Şumaxer kimi pilotun gəlməcəyinə görə kədərləndilər. Amma əbəs yerə.
Əgər həmin insanlar Sumqayıtda ictimai nəqliyyatda sərnişin avtobuslarından istifadə etsəydilər, bu cür düşünməzdilər. Onlar öz gözləri ilə görərdilər ki, "Gənclik şəhəri”ndə almaniyalı pilotun "layiqli davamçı”ları var. Sumqayıtın avtobus sürücülərinin yollarda nümayiş etdirdikləri sürət yarışına Şumaxer belə qibtə edərdi. Sürücülərimizlə Şumaxer arasında daha bir oxşarlıq alman dəqiqliyinin olmasındadır. Cədvələ uyğun hərəkət edən sürücülər bir-birinin vaxtına girilməsindən heç xoşlanmırlar. Belə neqativ hal olarkən isə alman intizamını əsas gətirərək qabağa düşmək üçün başlayırlar yolda ötüşməyə. Bu "dəhşət avtobusları”nın sürücüləri avtomobili harada gəldi saxlayır, lazım gələrsə yolun ortasında dayanıb sərnişin götürür, ya da düşürürlər.






















Qəfil əyləci basıb dayanan avtobus arxadan gələn digər sürücülər üçün də kabusa çevrilib. Nə qədər deyilsə də, bununla bağlı vəziyyət dəyişmir.  Sorğu-sual edəndə də "Çörək dalınca” çıxdıqlarını deyən bu başabəla sürücülər dəhşət filmlərində olduğu sayaq yolda "trafik canavarına” çevriliblər. Yolun ortasında içi sərnişin dolu avtobusları dayandıraraq iki sürücünün söhbət etməsi yalnız Sumqayıta məxsus mənzərədir. Bu cür "avtoşluq" edən sürücülər Azərbaycan Avtomobil Federasiyasına müraciət etsələr, onlar da arzularına çatar, Sumqayıt sərnişinlərinin də canı qurtarar.Sürücülərin bəziləri sükan arxasında telefonla danışırlar, siqaret çəkirlər. Hətta onlara irad tutan sərnişinlərlə də kobud danışırlar.
Bu ilin əvvəlinədək Sumqayıtda kiçik tutumlu avtobusların yığışdırılacağı söylənilsə də, bu baş vermədi. Hələ də sakinlər köhnə, sınıq-salxaq avtobusların "xidmət”indən istifadə etməkdədirlər. Onların bəzilərinin döşəməsi artıq deşilib. (Bax: Sumqayıtda bağlar istiqamətində işləyən 33 saylı marşrut avtobusundan çəkilən foto) 

Avtobusların natəmizliyi, oturacaqların çirki, kiri isə ürək bulandırır. Bəlkə də o avtobusların döşəməsi, tutacaq və oturacaqları illərdir ki, yuyulmur. Antisanitariya hökm sürür, gigiyena qaydalarına riayət edilmir.
Belə əməllər Sumqayıtda ən çox 7 və 30 saylı marşrut xətti üzrə hərəkət edən avtobuslarda baş verir. Sürücü avtobusda olan sərnişinlərin narahat olmasını nəzərə almır, siqaret çəkməkdə davam edir.
Onlar sərnişinlərin üstünə bağırmağı, telefonda yüksək səslə danışaraq bir-birini söyməyi, sanki, sevirlər. Bu, onlar üçün "hobbi”yə çevrilib.
Bu sürücülər, sərnişin götürmək üçün 20 qəpikdən ötrü hər addım başında saxladığı halda, avtobusdan enməyiniz üçün dayanacaqda saxlamağa ərinirlər.
Sumqayıtdakı avtobus sürücülərinə bir qədər iri pul uzatdığınız halda sizin üstünüzə qışqırar, sizi danlayarlar: "Xırda yoxuydu?! Üstündə xırda gəzdir də!!!”
Bu sürücülər, öz şəxsi avtomobillərini idarə edirmiş kimi bayağı, zövqsüz, sənətdənkənar söz və ritm yığınlarını yüksək səslə dinləyir, sizə də dinlətdirirlər.
Onlar könülləri istəyəndə avtobusu ən yüksək sürətlə, istəyəndə də tısbağa sürəti ilə sürərlər. Onlar heç bir qadağa, heç bir sərhəd tanımırlar.Onların avtobusa sərnişin yığması üçün limit yoxdur.
Onlar üçün saman kimi "pressləmə” prinsipi var. Deyəndə, cavab verirlər ki, bizi qınamayın, plan veririk. Yəqin ki, burda birbaşa sistemi quranlar müqəssirdirlər.
Bu avtobusların içində İŞLƏYƏN və NƏZARƏT EDİLƏN kameralar quraşdırılmalıdır. İşləyən sözünü xüsusi ilə vurğuladım ki, görünüş xətrinə asılan yox, işləyən və nəzarət edilən kameralar lazımdır.

Sərnişinlə kobud rəftar, sükan arxasında siqaret çəkmə, təhlükəli sürmə, dayanacaqdan kənar saxlama, limitdən artıq sərnişin yığma, sərnişinlə yanacaqdoldurma məntəqəsinə girmə, ictimai asayişi pozma (yüksək səslə danışıq, söz və ritm yığınları dinləmə və s.), sükan arxasında telefonla danışma – bunlardan bəzilərinin qanuni cəzası (cəriməsi) olduğu halda tətbiq olunmur. Digərləri də heç nəzərə alınmır. Sanki belə də olmalıdır.Bir məqamı da əlavə edək ki, bu marşrut avtobusdakı sürücülərdə nadir hallarda sürücülük vəsiqəsi olur. Bəzən elə olur ki, yolda bir sürücü düşür, o biri minib sürür.
Söz düşmüşkən, Sumqayıtda Dövlət Avtomobil Nəqliyyatı Xidmətinin Sumqayıt Regional Şöbəsi deyilən bir qurum var.

Bu qurumun isə ancaq adı var, fəaliyyəti isə  demək  olar ki, yox dərəcəsindədir. Yaxınlarda bu qurum bəh-bəhlə Sumqayıtda fəaliyyət göstərən şəhərdaxili marşrutların (1dən – 35-ə qədər) hamısında QR Code quraşdılacağı ilə bağlı təqdimat mərasimi də keçirmişdi. Proqramın mahiyyəti ondan ibarət idi ki, əgər sürücü iş zamanı sərnişinlərlə kobud rəftar edərsə, mobil telefonla danışarsa, siqaret çəkərsə, avtomobili yüksək sürətlə idarə edərsə, bu qurğu vasitəsi ilə dərhal məlumat mərkəzinə informasiya göndəriləcək. Məlumat mərkəzində daxil olan informasiya təhlil ediləcək və müvafiq tədbirlər həyata keçiriləcəkdi.
Amma...Əmması da var. Artıq bu proqramın tətbiqindən əsər-əlamət belə yoxdur. Necə təqdim olunmuşdusa, elə də arxivə göndərildi.
Bu yaxınlarda Dövlət Yol Polisi İdarəsinin Sumqayıt şöbəsinin təşkilatçılığı ilə marşrut sahibləri və sürücülərlə maarifləndirici görüş keçirildi. Görüşdə marşrut sahiblərinə, eləcə də sürücülərə qaydalara riayət etmələri ilə bağlı son xəbərdarlıq edildi. Amma görünən odur ki, vəziyyət  dəyişməyib.
Yeni avtobuslar nə vaxt istifadəyə veriləcək?
Bildiyiniz kimi, ötən ilin noyabr ayında Sumqayıt şəhərində ictimai nəqliyyatda istifadə üçün müasir standartlara tam cavab verən yeni avtobuslar gətirildi. İlkin olaraq şəhərdə 15 "Karsan KARATAŞ” markalı avtobus dövriyyəyə buraxılacaqdı. Avtobusların 7 saylı marşrut üzrə hərəkət edəcəyi deyilirdi.
Qeyd olunurdu ki, sonrakı mərhələdə 60 bu tip avtobusun gətirəcəyi planlaşdırılır.
Sumqayıtlılar yeni avtobusların istifadəyə veriləcəyi günü səbirsizliklə gözləyirdilər. Amma bu baş vermədi. Görəsən yeni avtobusların xəttə buraxılmamasına səbəb nədir?
Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətindən Xeberle.com-a bildiriblər ki, ötən ilin dekabrın 7-də Prezident İlham Əliyev Sumqayıt şəhərində avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin daşınması sahəsində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi haqqında fərman imzalayıb. Sərnişin daşınmasının təşkili və bu sahədə dövlət sifarişinin formalaşdırılması, avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişindaşımanın vahid norma və qaydalar əsasında təhlükəsiz yerinə yetirilməsi üçün qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada tədbirlər görülməsi Sumqayıt Şəhər İcra Hakimiyyəti tərəfindən həyata keçirilir. Fərmanla Sumqayıt Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı yanında Sumqayıt Avtomobil Nəqliyyatı ilə Sərnişindaşıma İdarəsi yaradılıb. İdarənin strukturu tam formalaşandan sonra yeni avtobuslar sərnişinlərin ixtiyarına veriləcək.
Ümidvarıq ki, bu idarə fəaliyyətə başladıqdan  sonra mövcud olan problemlər öz həllini tapmış olacaq.
Necə deyərlər, yaşayarıq görərik.
Ramil Zeynallı
Xeberle.com