Dünyada baş verən maliyyə böhranının ölkəmizə təsiri hazırda bir sıra sahələrdə, xüsusilə də regionların sosial-iqtisadi inkişafında bir sıra axsamaların olduğunu üzə çıxardı. İllərlə büdcədən ayrılan vəsaitlər yerlərdə hansısa məmurun, daha çox icra aparatlarının çiblərinə axdığı halda, dəyişən yalnız sənəd üzərində formal göstərişlər oldu.  Verilən tapşırıqların cüzi bir qismi icra olunduğu halda, əsaslı işlər həyata keçirilmədi. Bəs bütün bunların səbəbi və ya səbəbkarı kimdir? Sözün hər iki mənasında yerində olmayan məmurlar, yoxsa icradan uzaq icra başçıları?  

Ötən həftə Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə 3 rayonun icra başçısının işdən uzaqlaşdırlması təbii ki,  təsadüfi deyildi. Məsələ ilə bağlı Prezident Administrasiyası rəhbərinin müavini, Ərazi idarəetmə orqanları ilə iş şöbəsinin müdiri Zeynal Nağdəliyevin  açıqlaması konkret faktlara söykəndi.

Hadisələrin inkişafı onu göstərir ki, cənab Nağdəliyevin bu tip açıqlamalarının davamlı olacağı istisna edilə bilməz. Çünki, mahiyyət etibarı ilə bir-birilərinə çox oxşayan icra başçılarını fərqləndirən əsas, bəlkə də yeganə səbəb sadəcə adlarıdır. Deməli, adları dəyişib Zeynal Nağdəliyevin söylədiyi əsasları xatırlamaqla istənilən başçını yola salmaq olar. Bəlkə də qüsurlu olacaq, ancaq hər halda postneft dövrünün icra hakimiyyəti başçısını belə təsəvvür edirəm: ənənəvi başçılardan fərqli olaraq  çevik, az yeyən, operativ nəticə çıxaran, piyada gəzməkdən yox,  kabinetdə oturmaqdan yorulan, ürəyi kimi qapısı açıq və nəhayət kəndliyə kreslosunun sahibi kimi baxan vəzifəli şəxs... 

Əslində sadə kəndli üçün onun yaşadığı rayonun icra hakimiyyəti başçısının kimliyi maraqlı deyil və ya olmamalıdır. Bu, vətəndaş üçün o halda aktual olur ki, onu incidən, saymayan, boğazına şərik çıxanın kimliyi sual doğurur. Hətta o səviyyədə aktual olur ki, kəndli başçının başında duran məmurun da kimliyini öyrənir. Biləndə ki, o Həsən ağanın qohumudur, papağını götürüb qısılır komasına... Bu proseslər ta o vaxta qədər uzandı ki, Prezident İlham Əliyev "Regionların sosial-iqtisadi inkişafı” Dövlət Proqramının ikinci ilinin yekunlarına həsr olunmuş toplantıda kəskin şəkildə mövqeyini ortaya qoydu.

O zaman Prezident icra hakimiyyəti başçıları qarşısında konkret tələblər qoyaraq bildirdi ki, ilk növbədə əhalinin sosial-iqtisadi durumunu yaxşılaşdırmaq üçün regionlarda yeni iş yerləri açılmalı, yeni investisiyalar cəlb edilməli və qeyri-neft sektorunun inkişafı üzərində ixrac asılılığını minimuma endirmək lazımdır.

Qəribə bir tendensiya yaranmışdı. Rayona icra başçısı təyin olunan kimi, adam başlayırdı hasarlama əməliyyatına. Hətta elə rayonlar var ki, başçı bahalı və gözəl görünüşlü şəxsi darvazaları  sökdürüb, yerinə taxtadan və keyfiyyətsiz qapılar qoydururdu. Və məlum olanda ki, o taxta qapılara görə nə qədər pul silinib, təəccüblənməyə bilmirdin. Divarsa  neqativlərin üstünü örtmək və rahat pul yemək üçün olduqca əlverişli addım idi. O hasarın arxasında insanlar necə yaşayır, nə işlə məşqul olur, bu, yada düşməyən məqamlardan idi. Vay o gündən ki, İrandan-Turandan normal pulla dönüb rayonunda sahibkarlıqla məşqul olmaq fikrinə düşəydin, sonunda hər şeyi atıb qaçmaq yeganə çıxış yolu olurdu.  

Bu yaxınlarda hansı rayonların datasiya hesabına yaşadığı ilə bağlı statistika açıqlandı. Guya əmanətlərin həcminə görə normal hesab olunan rayonlarda vəziyyət, datasiyalardan aslı bölgələrdən fəqrlənir. Əslində, əmanətlərin həcmini, həmin bölgələrin adamlarının xüsusi ilə Rusiya ilə bağlılığı şərtləndirirdi. Qonşu ölkədə vəziyyətin kəskinləşməsi bu reallığı ortaya qoydu.    

Bölgələr bölünüb, hər biri oliqarx məmurların adı ilə bağlıdır. Həmin rayonların idarəçilik qaydaları himayədarının xarakterinə o qədər oxşayır ki, əlavə məlumat almağa və ya verməyə ehtiyac qalmır...Yaranmış mövcud vəziyyətdə koordinasiyanın düzgün qurulmaması xüsusi rol oynayır. Bu problem o qədər realdır ki, yeni İçtimai birliyin yaranması zəruriyyəti qaçılmaz oldu. Heydər Əliyev Fondunun yeni təsis etdiyi "Regional İnkişaf” İctimai Birliyi, bundan sonra vətəndaşlarla dövlət və bələdiyyə orqanları arasında qarşılıqlı dialoqun qurulması, ictimai nəzarət mexanizminin gücləndirilməsi istiqamətində mühüm işlər reallaşdırmağı planlaşdırır.

Beləliklə, Azərbaycanda yeni idarəçilik mexanizminin formalaşdırıldığı dövrün əsas hissəsini  başa çatmış hesab etmək olar. Dövlətlə xalqın vəhdəti, əyalətlə paytaxt arasındakı məsafədən aslı olmayaraq qurulursa, perspektiv müzakirə predmeti deyil. Bu perspektivdə məmur özbaşnalığı ifadəsi dəbdə olmayacaq.
atv.az