Almaniya. Prezident İoaxim Hauk

Almaniyanın federal prezidentini AFR Konstitusiyasına görə, konstitusiya orqanı olan, xüsusi olaraq bu məqsəd üçün toplanan Federal məclis seçir. Onun tərkibinə bundestaqın deputatları və mütənasiblik prinsiplərinə görə eyni sayda seçilən parlament nümayəndələri daxildir. Federal prezident səs çoxluğu ilə beş il müddətinə seçilir. Yenidən namizəd olmaq şansı bir dəfə verilir. Federal prezident beynəlxalq aləmdə AFR-in təmsilçilik funksiyasını yerinə yetirir və diplomatik nümayəndələrini təyin edir. Bundan başqa, o, məhkumları əfv etmək hüququna malikdir. 2012-ci ilin martında bu posta ilk dəfə keçmşdə ADR-də protestant kilsəsinin keşişi olan, аntikommunist baxışları ilə tanınan 72 yaşlı İoaxim Hauk seçilib. ADR AFR-a birləşdiriləndən sonra o, federal təhlükəsizlik xidmətinin şərqi Almaniya arxiv idarəsində 8 il ərzində müvəkkil vəzifəsində çalışıb. 2010-ci ildə Hauk, Kristian Vulfa prezident seçkilərində uduzub, lakin iki il sonra onun sələfi özəl kredit fırıldağı ucbatından vəzifəsindən məhrum olunduqdan sonra yenidən bu vəzifəyə qayıdıb.

 

İtaliya. Prezident Ciorcio Napolitano (13 yanvar 2015-ci ildə istefa verib)

İtaliya Konstitusiyasına görə, prezident dövlət başçısı və Konstitusiyanın qarantı, milli birlik nümayəndəsidir. O, ölkə parlamenti palatalarının birgə iclasında 7 il müddətinə seçilir. Yaşı 50-dan az olmayan, mülki və siyasi hüquqlara malik İtaliya Respublikasının vətəndaşı prezident ola bilər. İtaliya prezidenti, yalnız hökumət və parlament tərəfindən təsdiqləndikdən sonra qanun və beynəlxalq müqavilələri imzalayır. Almaniya prezidenti kimi, İtaliya prezidentinin də məhbusları əfv etmək hüququ var. Prezidentin hüquqlarının məhdud olmasına baxmayaraq, o, kifayət qədər mürəkkəb sxem üzrə seçilir. Prezidenti senator və deputatlarlardan ibarət xüsusi seçicilər əyalət nümayəndələri ilə birlikdə seçir. Səsvermənin ilk üç turunda namizədin seçilməsi üçün ən azı 2/3 səs tələb olunur. Əgər prezident üç tur ərzində seçilməyibsə, sonrakı turda sadə səs çoxluğu (50% + 1 səs) tələb olunur. Bu ilin 13 yanvarına qədər İtaliya prezidenti postunu 2006-ci ildə seçilmiş 89 yaşlı Ciorcio Napolitano tuturdu. Uzun illər Napolitano İtaliya kommunist partiyasının görkəmli xadimlərindən biri olub, onun buraxılmasından sonra isə "Sol demokratlar"dandır. Napolitano deputatlar Palatasında 40 il ərzində Neapolu təmsil edib, 1992-ci ildə onun sədri olub. 1996-ci ildən 1998-ci ilədək Napolitano İtaliyanın DİN başçısı olub. Napolitano 2013-ci ildə ikinci müddətə seçilən ilk prezidenti olub.

Qələbəni seçki turunun yalnız 6-ci mərhələsindən sonra qazanıb. Köhnə kommunist Napolitano bu uğuru, İtaliyanın eks-baş naziri və öz köhnə opponenti Silvio Berluskonini əfv etməkdən imtina etdiyi üçün qazanıb.

2015-ci ilin yanvarın 13-də Corco Napolitano vaxtından əvvəl səlahiyyətlərinə son qoyub . 89 yaşlı Napolitano Avropada ən qocaman dövlət başçısı olduğuna görə İtaliya Konstitusiyasında nəzərdə tutulduğu kimi, istefasından sonra Fəxri prezident olub.

 

Yunanıstan. Prezident Karolos Papulyas

Yunanıstanda ölkə prezidenti 1974-ci ilə qədər hüdudsuz səlahiyyətlərə malik idi, lakin Konstitusiyaya dəyişikliklər edildikdən sonra ölkə, parlament respublikasına çevrilib, onun prezidentinin səlahiyyətləri isə Almaniya və İtaliyada olan hüquqlarla oxşar olub. Yunanıstan prezidenti parlament tərəfindən 5 il müddətinə seçilir. Bir nəfər iki dəfədən artıq ardıcıl prezident postunu tuta bilməz. Yunanıstan Konstitusiyasının 32-ci maddəsi nəzərdə tutur ki, növbəti prezident, parlamentin xüsusi sessiyasında prezidentlik müddətinin başa çatmasına ən azı bir ay qalmış seçilməlidir. Prezidentin səlahiyyət müddəti müharibə zamanı və ya əgər yeni prezident seçkiləri vaxtında başa çatmazsa, uzadıla bilər. Hazırda Yunanıstan prezidenti sosialist hərəkatı partiyasının üzvü 85 yaşlı Karolos Papulyasdur. İndiki prezident gəncliyində Müqavimət hərəkatının iştirakçısı olub, "qara polkovniklər" diktaturası illərində bu müxalif hərəkatının fəal üzvlərindən biri idi. 1980-cı illərin sonunda və 1990-cı illərin ortalarında Papulyas Yunanıstan XİN-ə rəhbərlik edib.

İndiki Yunanıstan prezidenti artıq əsrin dörddə bir hissəsini Yunanıstanın Milli idman assosiasiyasına başçılıq edərək, idman həyatında fəal iştirak edir. Papulyas özü gəncliyində məşhur idmançı idi: O, voleybol üzrə ölkə yığmasına daxil idi və tullanma üzrə Yunanıstan çempionatında qalib gəlib. Karolos Papulyasın səlahiyyətləri 2015-ci ilin martında başa çatır. Siyasətçi iki dəfə bu posta seçildiyndən, Yunanıstan 2015-ci ilin yazında yeni prezident seçməlidir.

Portuqaliya. Prezident Anibal Kavaku Silva

Portuqaliya parlament respublikası olaraq, prezidenti ümumxalq seçkiləri yolu ilə seçir. Portuqaliya prezidenti vəzifəsinə namizədliyini 35 yaşdan yuxarı hər bir ölkə vətəndaşı irəli sürə bilər. Seçkilərdə iştirak etmək üçün 7500 - 15000 imza toplanılmalıdır və Portuqaliya Konstitusiya məhkəməsinin müzakirəsinə təqdim edilməlidir. Portuqaliya Konstitusiyasına əsasən, prezident postuna seçilmək üçün namizəd səslərin əksəriyyətini (50% + 1) əldə etməlidir. Prezident beş il müddətinə seçilir. Hazırda Portuqaliya prezidenti Sosial Demokrat partiyasının lideri 75 yaşlı Anibal Kavaku Silvadır. İlk dəfə Silva 2006-cu il seçkilərində qalib gəlib, 2011-ci ildə isə yenidən beş illik müddətə seçilib. Anibal Kavaku Silva, iqtisadi elmlər doktoru, Portuqaliyanın aparıcı iqtisadçılarından biri kimi, liberal inkişaf modelinin tərəfdaşıdır. O, siyasi karyerasının zirvəsinə 1985-ci ildə qalxıb. Bu ildə onun rəhbərliyi altında Sosial Demokrat partiyası parlament seçkilərini udub, Silva özü isə baş nazir postunu tutub. O, bu vəzifədə 10 il ərzində ardıcıl çalışıb. İstefada olan baş nazirin prezidentlik postuna ilk cəhdi 1996-ci ildə olur, lakin həmin vaxt məğlubiyyətə uğrayır. Bundan sonra Anibal Kavaku Silva siyasətdən gedib, pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olur. 2006-ci ildə böyük siyasətə qayıdışı ona prezident vəzifəsini tutmağa imkan verib.

 

İsrail. Prezident Reuven Rivlin

Digər parlament respublikalarında olduğu kimi, İsrail prezidenti də mərasim və təmsilçilik funksiyalarını yerinə yetirir, knesset tərəfindən (İsrail parlamenti) qəbul edilmiş qanunları imzalayır və beynəlxalq sazişlər, eləcə də, xarici ölkə səfirlərinin etimadnamələrini qəbul edir. Prezident həmçinin məhkəmənin kəsdiyi cəza müddətinin və ağırlıq dərəcəsinin azaldılması, və cinayətkarların əfv olunması hüququna malikdir. Prezident knesset tərəfindən yeddi il müddətinə seçilir, eyni şəxs bir dəfədən çox müddətə seçilə bilməz. Seçilmək üçün knesset üzvlərinin səslərin (61 səs) mütləq əksəriyyəti lazımdır. Əgər səsvermə nəticəsində namizədlərdən heç biri tələb olunan sayda səs götürmür, təkrar səsvermə eyni şərtlərlə təyin edilir. Digər "kölgədə qalan " prezidntlərdən fərqli olaraq, İsrail prezidentinin adı bir neçə il bundan əvvəl səs-küyə səbəb olmuş seksual xarakterli cinayətdə hallanarkən məşhur olmuşdu. Söhbət 2000-ci ildən 2007-ci ilə qədər İsrail prezidenti postunu tutmuş Moşe Katsav haqqında gedir. 2006-ci ildə dəftərxanasının keçmiş qadın əməkdaşlarından biri onu cinsi təcavüzdə ittiham etmişdi . Bunun ardınca bir neçə sabiq əməkdaşa seksual zorakılıq göstərməsi haqqında yeni ittihamlar meydana çıxdı. Katsav üçün hər şey acınacaqlı qurtardı. İttihamlar təsdiqini tapdı, prezident səlahiyyətlərinin bitməsinə bir neçə ay qalmış vəzifəsindən kənarlaşdırıldı. 2010-ci ilin dekabrında Tel -Əviv dairə məhkəməsi sabiq prezidenti zorlamalarda və cinsi təcavüzdə günahkar bildi və 7 il həbsə məhkum etdi. Hazırda İsrailin prezident postunu 2014-ci ilin iyulunda bu vəzifəyə seçilən 75 yaşlı Reuven Rivlin tutur. Rivlin prezident seçkilərinə ilk dəfə 2007-ci ildə qatılıb. Amma dünyada daha çox tanınmış siyasətçi Şimon Peresə uduzmuşdu. 2014-ci ildə o, ikinci dəfə cəhd göstərib və 10 iyun seçkilərinin ikinci turunda ən yaxın rəqibi olan Miera Şitriti 10 faiz səs çoxluğu ilə qabaqlayaraq qələbə qazanıb. Rivlin 2021-ci ilə qədər prezident postunu tutacaq.

(analitik.az)