Şahmar Mövsümov: «Ehtiyatlarımızın 2,1 milyard dollar azalması valyuta məzənnələrinin dəyişməsindən yaranıb»
«Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun (ARDNF) 2015-ci ilin yanvar-mart ayları ərzində büdcə gəlirləri 2 028, 0 milyon manat, büdcə xərcləri isə 2 335,6 milyon manat təşkil edib. İlin birinci rübündə büdcə kəsirləri təqribən 300 milyon manat olub». Bunu dünən ARDNF-in icraçı direktoru Şahmar Mövsümov cari ilin birinci rübünün yekunlarına dair keçirdiyi mətbuat konfransında bildirib.
Ş.Mövsümovun sözlərinə görə, 2015-cü ilin ilk 3 ayı ərzində Dövlət Neft Fondunun neft və qaz sazişlərinin həyata keçirilməsi ilə bağlı gəlirləri 1 938,9 milyon manat, o cümlədən mənfəət neftinin və qazın satışından 1 936,3 və tranzit gəlirləri 2,6 milyon manat təşkil edib. Fondun vəsaitinin idarə olunmasından əldə edilən gəlirləri 89,1 milyon manata bərabər olub.
Fevral ayında manatın devalvasiyası ARDNF-nin valyuta məzənnələrinin dəyişməsindən yaranan itkilərini sığortalayıb. Bununla Fondun büdcədənkənar gəliri 7,488 milyard manata yüksəlib. Hesabat dövrü ərzində, Neft Fondunun 2015-ci il büdcəsinin icrası çərçivəsində 1,941 milyard manat vəsait dövlət büdcəsinə transfert edilib. Qurumun maliyyələşdirdiyi layihələrə gəlincə, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə xərclərdə müəyyən ixtisarlar aparıldığı müşahidə edilir:
- Qaçqın və məcburi köçkün ailələrinin məskunlaşdırılması və sosial-məişət vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsinə 47,9 milyon manat (ötən ilin birinci rübündə 70,1 milyon manat ayrılmışdı),
- Samur-Abşeron suvarma sisteminin yenidən qurulmasına 25,1 milyon manat vəsait yönəldilib. (ötən ilin I rübündə 5,6 milyon manat)
- «Bakı-Tbilisi-Qars yeni dəmir yolu» layihəsinin maliyyələşdirilməsinə Neft Fondundan 3,9 milyon manat vəsait ayrılıb. (ötən ilin I rübündə 5,1 milyon manat)
- "2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı"nın maliyyələşdirilməsinə 2,7 milyon manat yönəldilib. (ötən ilin I rübündə 3 milyon manat) - "Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsi üzrə isə 307,4 milyon manat vəsait ayrılıb.
- 2015-cü ilin yanvar-mart ayları ərzində Neft Fondunun idarə edilməsi ilə bağlı xərclərində kəskin azalma müşahidə olunur. Belə ki, bu ilin birinci rübündə
sözügedən xərclər 6,9 milyon manat təşkil edib. Halbuki, ötən ilin müvafiq dövründə fondun idarə edilməsi ilə bağlı xərcləri 16,9 milyon manat olub.
2015-ci ilin birinci rübündə Fondun aktivləri ilin əvvəlinə (37 104,1 milyon ABŞ dolları) nisbətən 5,86 faiz azalaraq 34 930,5 milyon ABŞ dollarına bərabər olub.
İlin birinci rübündə Fondun aktivləri 2,1 milyard dollar azalıb: «Sual oluna bilər ki, ilin I rübündə fondun kəsiri 300 milyon manat olub, amma aktivləri 2,1 milyard dollar azalıb. Azalmanın əsas səbəbi valyutaların məzənnələrinin dəyişməsindən yaranıb. Neft Fondunun ehtiyatlarını yalnız dollarda qeyd edirik. Dollar bizim üçün baza valyutası kimi istifadə olunur. Amma portfeldə yalnız ABŞ dolları deyil, digər valyutalar da var. Məsələn, avro ilin əvvəlində 1.21 dollar idisə, rübün sonunda 1.07 dollar təşkil edib. Avronun dollara qarşı məzənnəsi 11.1 faiz dəyişib. Funt-strelinqdə də 4,8 faiz azalma baş verib. Neft Fondunun baza valyutsında ilin əvvəlində 10 milyard 250 milyon avro idisə, 31 marta 10,2 milyard avro olub. Yəni azalma çox cüzidir. Amma bunu ABŞ dollarında ifadə edəndə ilin əvvəlində 12.45 milyard dollar səviyyəsində olan avronun martın 31-nə 10,99 milyard dollar təşkil etdiyni görərik. Yəni avronun həcmi olduğu kimi qalsa da, dollar ifadəsində həcmi azalıb. Bizim baza valyutamız dollarda olduğuna görə, valyuta məzənnələrinin dəyişməsi fərqindən yaranan xərc Neft Fondunun aktivlərini 2,1 milyard dollar azaldıb.
Manatın kəskin devalvasiyadan sonra isə Neftin Fondunun ehtiyatları birinci rübdə 28 milyard manatdan 36,5 milyard manata yüksəlib».
«Bizim Yol»un «Neft Fondunda neftin baza qiyməti 90 dollardan hesablanıb. Və bu zaman 1.6 milyard dollar kəsir proqnozlaşdırılıb. Hazırda neft 65-66 dollar ətrafındadır. Neft Fondu bu kəsiri necə örtəcək? Xərcləri ixtisar edəcək, ya aktivlərdən istifadə edəcək?» sualına Ş.Mövsümov belə cavab verdi: «Fevral ayında manatın kəskin devalvasiyas oldu. Düşünürəm ki, bu, düzgün addım idi. Bu həm qısa, həm də uzun müddətli hədəflərə nail olmasına imkan yaratdı, yəni ehtiyatların qorunub-saxlanmasına, Azərbaycan iqtisadiyyatında rəqabətliyə geniş imkanlar yaratdı. Ətraf regionda olan bütün ölkələrdə devalvasiya baş vermişdi və bu proses Azərbaycan iqtisadiyyatının rəqabətliliyini kəskin azaltmışdı. Manatın devalvasiyasından sonra Dövlət Neft Fondunun transfertlərində pozitiv dəyişikliklər baş verdi. Yəni əgər dövlət büdcəsinə 10 milyard manat vəsaitin transferti üçün təqribən 13 milyard dollar konvertasiya etməli idiksə, artıq devalvasiyadan sonra 10 milyard dolların transfertinə ehtiyac qaldı. Ona görə də devalvasiya nəticəsində 3 milyard dollara yaxın vəsaitə qənaət etməyə imkan yarandı. Bu səbəbdən neftin götürülən 90 dollarlıq baza qiyməti ilə hazırki 60 dollarlıq qiyməti arasında 30 faiz fərq var. Bu gün Fondun dövlət büdcəsinə transferti tam həyata keçirməyə imkanı var və ümid edirik ki, fondun aktivlərinin azalması məzənnə fərqi nəticəsində olacaq».
İcraçı direktor əlavə etdi ki, devalvasiya xərclər və gəlirlər arasında tarazlığı bərpa edib: «Sözsüz ki, burada neftin qiyməti əsas rol oynayır. Biz cari qiymətlər əsasında danışırıq. Azalma və artma yalnız məzənnələrin dəyişikliyindən baş verə bilər. Fondun gəlir və xərc nöqteyi nəzərindən aktivlərinin qorunub saxlanmasına çalışırıq. Lakin məzənnələrin dəyişkənliyi nəticəsində Fondun ehtiyatları azala da bilər, arta da».
Onun sözlərinə görə, rus rubluna və türk lirəsinə investisiya etmək qərarı strateji bir qərardır: «Və konyukturanı izləməyəcəyik. Həmin bazarlara uzunmüddətli investisiyalarla daxil olmuşuq və bunu davam etdirəcəyik. Bu gün həmin valyutaların kəskin dəyişməsinin bizim planlarımıza təsiri yoxdur».
Lakin avrozonada yaranan gərginlik Fondun investisiya siyasətini dəyişdirə bilər. «Müəyyən təkliflər hazırlanır. Ola bilsin ki, növbəti ildə investiya siyasətinə dəyişkilklər baş versin»,-deyə icraçı direktor vurğuladı.
Mədən Hasilatı üzrə Şəffaflıq Təşəbbüsü (MHŞT) ilə ARDNF arasında yaranan gərginliyə aydınlıq gətirən Ş.Mövsümov qurumu qeyri-hökumət təşkilatlarının hüquqlarının qorunması təşəbbüsünə çevrilməsində və Azərbaycana təzyiq aləti kimi istifadə olunmasında ittiham etdi: «Ötən ay Konqoda İdarə heyətinin növbəti iclası keçirildi. Burada qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən Azərbaycanın, ümumiyyətlə bu təşəbbüsdən çıxarılması təklifi irəli sürüldü. Əlbəttə, bu təklif keçmədi. Bu təklif qəbul olunmadıqdan sonra Azərbaycanın təşəbbüsdə üzvlüyünün dondurulması haqqında təklif irəli sürüldü. Lakin bu da alınmadı. Bütün ölkələr və şirkətlər tərəfindən Azərbaycana dəstək verildi. Lakin, əlbəttə ki, bu böyük təzyiq altında Azərbaycanın tam hüquqlu üzv statusundan namizədli statusa endirilməsi haqqında qərar qəbul olundu və 12 ay ərzində bu statusunun saxlanması və müəyyən tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutuldu. Əlbəttə ki, biz bu qərarla razı deyilik»
İcraçı direktor əlavə edib ki, hal-hazırda Azərbaycan hökuməti ümumiyyətlə bu təşəbbüsdə iştirak edib-etməməklə bağlı daxili müzakirələr aparır: «Bu təşəbbüsdən çıxma ehtimalı var və əgər bizə qarşı ədalətsizlik davam etsə, biz bu təşəbbüsdə qalmayacağıq». (bizimyol.info)
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
